Beylikler ve Erken Osmanlı döneminden günümüze ulaşabilen el sanatı örneklerinin, basit, yalın örnekler olduğu görülmektedir. Kültür yollarımız üzerinde yer alan müzelerde genellikle, Türk dönemi öncesine tarihlenen arkeolojik buluntularla, geç Osmanlı dönemine ait etnografik eserler sergilenmektedir. XIV - XV. yüzyıllara tarihlenen sınırlı sayıdaki seramik, maden, halı ve ahşap eserler, Türkiye müzelerinin, Türk devri koleksiyonlarına daha çok önem vermesi gerektiğini düşündürmektedir. Beylikler ve Erken Osmanlı döneminde imal edilen el sanatı ürünleri hakkında bir fikir sahibi olabilmek için, Batı Anadolu müzelerinde sergilenen örneklere bir göz atmak yeterli olacaktır.

Milet, Beçin, Selçuk (Efes), İznik ve Edirne kazılarında ele geçen malzeme ve rastlantı buluntuları, Beylikler ve Erken Osmanlı dönemi seramiklerinin, Selçuklu örneklerinden farklı olduğunu göstermektedir. En yaygın örnekler, ilk kazı buluntuları ve yayınlar nedeniyle Milet işi olarak isimlendirilen seramiklerdir. Daha sonraları, özellikle İznik kazılarında ele geçen buluntular ve yapılan araştırmalar, bu seramiklerin İznik'te yapıldıklarını ortaya koymuştur. Bursa ve İznik müzelerinde, Milet işi seramiklerden çeşitli örnekler sergilenmektedir. Günlük kullanım için imal edilmiş kırmızı hamurlu bu seramikler, şeffaf, renksiz, bazen de firuze renkli bir sır altına, kobalt mavisi, siyah, firuze, yeşil renkli bitkisel desenler, rozetler, geometrik şekiller ve ışınsal hatlarla bezenmiştir.

Batı Anadolu'da yapılan kazılarda, Milet işi seramiklerin yanı sıra, soyut şekillerin kazıma çizgilerle işlendiği ‘sgrafitto’ tekniğinde veya desenlerin sır altına, ‘slip’ adı verilen macun kıvamında bir boyayla yapıldığı örnekler de ele geçmiştir. Bu seramiklerde de soyut bitkisel ve geometrik motifler kullanılmıştır. Slip tekniğinde, şeffaf, renksiz sır altına işlenen krem, mavi, yeşil, kahverengi veya sarı renklidir. Motifler hafifçe kabarıktır.

Renkleri nedeniyle mavi-beyaz olarak adlandırılan seramik gurubunun renk ve desenleri, daha önce de belirttiğimiz gibi, çini plakalarda da kullanılmıştır. XV. — XVI. yüzyılda bol miktarda imal edilen mavi-beyaz seramiklerin yapım merkezi, İznik ve Kütahya'dır. Çok kaliteli olan mavi-bevaz seramiklerin hamuru, porselen gibi beyaz ve serttir. Şeffaf, renksiz bir sır altına işlenen bahar çiçekleri, şakayıklar, yapraklar, sarmaşıklar, bulut ve soyut ejder motifleri XV. yüzyıl Ming devri Çin porselenlerini hatırlatır. Sert ve kaliteli şeffaf sır altına mavinin tonlarıyla çizilmiş olan desen, beyaz bir zemin üzerinde yer alır.

İznik ve Bursa müzelerinde, mavi-beyaz seramiklerin çeşitli örnekleri sergilenmektedir. Mavi-beyazların daha ender rastlanan bir grubu küçük çengel yapraklı, helezon şekilli sarmaşıklarla süslenmiş siyah rengin de kullanıldığı seramiklerdir. Eskiden İstanbul’da Haliç’te yapıldığı zannedildiğinden bu seramiklere Haliç İşi adı verilmiştir. İznik kazılarında çok miktarda ele geçen helezoni sarmaşıklı mavi-beyazların yapım merkezi İznik’tir. Bu tür seramiklerin İznik’te imal edildikleri kitabeli bazı parçalardan da anlaşılmaktadır. İznik ve Bursa müzelerinde Haliç İşi seramiklerden çeşitli örnekler sergilenmektedir.

İznik kazılarında bulunan mavi-beyaz parçalar, bu seramiklerin çeşitli varyasyonları konusunda bir fikir vermektedir. Vazo, kadeh, kupa, şekerlik, tabak, kase, kandil vb. gibi örnekleri ve çok sayıda çini fırını kalıntısı, İznik’in ana yapım merkezi olduğunu kanıtlamaktadır. Kitabeler, fermanlar ve ele geçen parçalardan anlaşıldığına göre, mavi-beyaz seramikler Kütahya’da da imal edilmiştir. Mavi-beyaz seramiklerin yapımı XVI. yüzyılda da, klasik Osmanlı üslubunda, daha gerçekçi motiflerle devam etmiştir. (‘’Erken Osmanlı Sanatı Beyliklerin Mirası’’, s.31-32)